یکی از مهمترین اجزای آمادگی جسمانی، استقامت قلبی-تنفسی است. استقامت قلبی-تنفسی عبارت است از: توانایی انجام فعالیت ورزشی پویا که در آن گروه ­های عضلانی بزرگ با شدت متوسط تا زیاد برای یک دوره زمانی طولانی مدت، درگیر می­شوند (آ سی اس ام، ۱۹۹۵). فیزیولوژیست­های ورزشی، معتبرترین شاخص ظرفیت عملکردی سیستم قلبی-تنفسی را اکسیژن مصرفی بیشینه (VO₂max) یا حجم اکسیژن مصرفی اوج را که به طور مسقیم اندازه گیری می­شوند، در نظر گرفته اند. VO₂max یا میزان اکسیژن برداشتی هنگام فعالیت ورزشی هوازی بیشینه، بازتابی است از:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. توانایی قلب، ریه­ها و خون، برای انتقال اکسیژن به عضلات در حال کار

1. 1. استفاده از اکسیژن توسط عضلات هنگام فعالیت ورزشی (گائینی، ۱۳۸۲).

روش­های اندازه گیری برای تغیین آمادگی قلبی-تنفسی
VO₂max را به دو روش زیر اندازه گیری می­ کنند:
۱) آزمونهای آزمایشگاهی برای تعیین آمادگی قلبی- تنفسی
بهترین آزمون آزمایشگاهی برای سنجش استقامت قلبی-تنفسی، اندازه گیری مسقیم اکسیژن مصرفی، از طریق آزمون­های ورزشی مرحله­ ای تا رسیدن به حداکثر ظرفیت است. این آزمون­ها معمولا با بهره گرفتن از دوچرخه­ی ثابت و یا نوارگردان اجرا می­ شود و شخص مورد آزمایش، به طور فزاینده فعالیت سبک را تا حداکثر شدت فعالیت اجرا می­ کند و در همه مراحل، اکسیژن مصرفی به وسیله­ دستگاه­های گاز سنج اندازه گیری می­شوند. اما به علت گران بودن و عملی نبودن این روش در موقعیت­های مختلف، اغلب از برآورد اکسیژن مصرفی به صورت غیر مستقیم از طریق واکنش ضربان قلب به تمرین، مسافت طی شده و یا زمان سپری شده در آزمون­های مختلف میدانی و آزمایشگاهی استفاده می­ شود. متداولترین آزمون­های برآورد غیر مستقیم حداکثر اکسیژن مصرفی در آزمایشگاه عبارتند از آزمون بروس و بالک روی نوارگردان، آزمون آستراند-رایمینگ^[۱۰۳] روی دوچرخه کارسنج و انواعی از آزمون­های پله (گائینی، ۱۳۸۶).
۲) آزمون­های میدانی برای تعیین آمادگی قلبی-تنفسی
انواع مختلفی از آزمون­های میدانی وجود دارد که می ­تواند برای برآورد آمادگی قلبی-تنفسی استفاده شود. برای اجرای این آزمون ها، به وسایل خاصی نیاز نیست و در هر جا انجام می­ شود و می­توان از فعالیت­های ساده­ای مانند راهپیمایی یا دویدن بهره جست. در آزمون­های میدانی، بر اساس سرعت حرکت و مسافت طی شده، به ارزیابی آمادگی قلبی-تنفسی می­پردازیم (گائینی، ۱۳۸۶).
یکی از آزمون­های نسبتا جدید در ارزیابی قابلیت هوازی که برای بچه­ها و بزرگسالان معتبر است، آزمون چند مرحله­ ای رفت و برگشت ۲۰ متر است که با نام­های پیسر^[۱۰۴]، آزمون لیگر^[۱۰۵]، آزمون شاتل^[۱۰۶] و آزمون بوق^[۱۰۷] نیز شناخته می­ شود. در این آزمون، شخص در یک مسافت ۲۰ متری که با علایمی از جمله خط یا مخروط مشخص شده است، به صورت رفت و برگشت، می­دود. در ابتدا سرعت کم است و سپس مرحله به مرحله افزایش می­یابد تا به حداکثر سرعت برای برآورد حداکثر اکسیژن مصرفی برسد. سرعت آزمون با صدای بوق که از نوار پخش صوت به گوش می­رسد، کنترل می­ شود. شرکت کننده باید هنگام به صدا درآمدن بوق، به یکی از خطوط انتهایی یا ابتدایی مسیر ۲۰ متر رسیده باشد. آزمون زمانی پایان می­پذیرد که شرکت کننده موفق نشود سه مرتبه متوالی با صدای بوق خطوط محدوده کننده­ مسیر برسد (گائینی، ۱۳۸۶).
۵- سرعت^[۱۰۸]
سرعت متوسط برابر است با میزان جابجایی جسم، تقسیم بر زمان لازم برای جابجایی آن جسم است. از آنجایی که جابجایی یک بردار است، که توسط یک عدد (مقدار) و یک جهت تعریف می­ شود، سرعت متوسط نیز یک بردار است که توسط یک عدد (مقدار) و یک جهت، توصیف می­ شود. این مطلب به صورت ریاضی می­توان چنین بیان کرد (ژاله معماری، ۱۳۸۴):
تندی میانگین = زمان لازم =

جابجایی =

سرعت حرکت^[۱۰۹] عبارت است از قابلیت فرد در جلو راندن، یا حرکت دادن تمام یا بخشی از بدن در فضا در کوتاه­ترین زمان ممکن مانند: سرعت یک کشتی گیر در جلو راندن دست برای اجرای یک فن، حرکت دست پرتاب کننده وزنه، حرکات پای شناگر و اسکیت باز و حرکات دست یک قهرمان کاراته (هادوی، ۱۳۷۸).
۶- چابکی^[۱۱۰]
چابکی عبارت است از قلبلیتی است که انسان را قادر می­سازد تا با سرعت، حالت بدن و جهت حرکت را همواره با حفظ تعادل در فضا تغییر دهد. عوامل بسیاری، مانند سرعت حرکت، زمان واکنش، تعادل، هماهنگی – عصبی عضلانی، دید و همچنین آگاهی­ های لازم در چابکی مؤثرند (هادوی، ۱۳۷۸).
چابکی را می­توان به دو طریق تعریف نمود. در تعریف نخست، توانایی تغییر جهت در حین حرکت چابکی نامیده می­ شود. چه باور بکنید و چه نکنید، برخی از ورزشکاران برجسته فاقد چابکی هستند. این مهارت جسمانی تنها بخشی از توصیف شغلی آن­ها نیست. یک دونده سرعت که در مسیر مستقیم می­دود باید سریع باشد نه چابک. چابکی همیشه شامل دویدن نمی­ شود، بلکه به معنای توانایی ایجاد تغییرات سریع در وضعیت بدن است که در ورزش­هایی چون ژیمناستیک و کشتی ضروری می­باشد (سعید ارشم، الهام راد نیا، ۱۳۸۵).
در گذشته محققان بر این باور بودند که چابکی یک عامل کاملاً ارثی است و تمرین بر آن اثر ندارد، اما تحقیقات بعد نشان داد که این قابلیت بر اثر تمرین، تکرار و توجه قابل توسعه است.
تحققات بسیاری بر اساس انواع شکل­های بدنی و تأثیر آنها بر چابکی انجام شده است. اکثر دانشمندان عقیده دارند که افراد چاق از نظر چابکی نسبت به سایرین ضعیف ترند.
تحققات بسیاری مؤکد این مطلب است که چابکی یکی از عوامل با ارزش آمادگی حرکتی و قابلیت ­های ورزشی است که به عنوان یکی از اصول اساسی انجام مهارت­ های ورزشی شناخته شده است (هادوی، ۱۳۷۸).
۷-قدرت و استقامت عضلات
قدرت و استقامت عضلانی، از عوامل مهم تندرستی و آمادگی جسمانی هستند. قدرت عضلانی، توانایی یا ظرفیت یک عضله یا گروهی از عضلات، برای اعمال حداکثر نیرو علیه یک مقاومت است، بنابراین افزایش قدرت عضلانی، یکی از عوامل ضروری آمادگی برای کسانی است که در یک برنامه فعالیت جسمانی شرکت می­ کنند. قدرت عضلانی رابطه­ نزدیکی با استقامت عضلانی دارد. استقامت عضلانی به توانایی عضله یا گروه عضلانی برای اجرای مجموعه ­ای از انقباض­های تکراری یا تولید نیروی ثابت در یک دوره­ زمانی گفته می­ شود. با افزایش قدرت عضلانی، استقامت عضلانی نیز افزایش می­یابد.
روش­های اندازه گیری قدرت و استقامت عضلات
قدرت و استقامت ایستا، با بهره گرفتن از نیرو سنج (دینانومتر)، کشش سنج­های سیمی^[۱۱۱] و سلول­های حساس به بار^[۱۱۲] اندازه گیری می­ شود. برای ارزیابی قدرت و استقامت پویا از وزنه­های آزاد و دستگاه­های مختلف تمرین قدرتی مانند دستگاه­های مقامت ثابت، مقاومت متغیر و هم جنبش یا آزمون­های میدانی استفاده می­ شود (گائینی، ۱۳۸۶).
۹٫۱٫۲٫ دو و میدانی
یک ورزش طبیعی است زیرا با رفتار و حرکات طبیعی انسان مطابقت دارد. بنابراین می­توان گفت دو ومیدانی از زمان پیدایش بشر وجود داشته است و اولین اسلحه انسان در برخورد با محیط و خطرهای آن به حساب می­آمد(شاد مهر، مترجم، ١۳۷٩، جلد اول).
دو و میدانی از دو واژه دو و میدانی تشکیل شده و شامل کلیه موادی است که در پیست دو یا جاده (دوها) و در کنارهای اطراف پیست ( پرتابها، پرشها ) اجرا می­ شود. حرکات و تمرینات دو و میدانی اثرات سودمندی بر ارگا نیزم انسان دارد. در خلال فرایند تربیتی تمرینهای جسمانی، انتخاب رشته­ها و فعالیت­های دو و میدانی و استفاده و کابرد آنها رشد و تکامل مناسب بدن را تنظیم می­ کند. راه رفتن، دویدن، پریدن، پرتاب کردن که پایه و اساس ورزش دو ومیدانی است عنوان (مادر ورزشها) را تشکیل می­دهد و به توسعه و بهبود دستگاه قلبی-عروقی و کیفیت­های جسمانی و تکنیکی کمک می­ کند. این رشته یکی از ورزش‌های محبوب بازی‌های المپیک است که شامل دوها، پرش‌ها، پرتاب‌ها و رشته‌های ترکیبی است. (شاد مهر، مترجم، ١۳۷٩، جلد اول-دوم).
۱۰٫۱٫۲٫ ماده­های دو و میدانی
مواد متنوع دو و میدانی به چند گروه تقسیم می­شوند: الف) دوها ب ) پرشها ج ) پرتابها د) پیاده روی هـ ) مواد ترکیبی (هفتگانه بانوان)
چون ماده هفتگانه ترکیبی از موارد میدانی و دوهاست راجب تمامی موارد توضیحاتی آورده شده است.
الف ) دوها شامل:
١-دوهای سرعت: ۶٠ متر داخل سالن، ١٠٠، ٢٠٠ و ۴٠٠ متر
٢- دوهای نیمه استقامت: ۸٠٠ و ١۵٠٠ متر
٣- دوهای استقامت: ۵٠٠٠ و١٠٠٠٠متر
۴-دوهای جاده: ۵ کیلومتر، ۸ کیلومتر، ۱۰ کیلومتر، ۱۲ کیلومتر، ۲۰ کیلومتر، نیمه‌ماراتن (۰۹۷۵/۲۱کیلومتر) و ماراتن ١٩۵/۴٢ کیلومتر که ماراتن تنها مسابقه دو جاده است که در مسابقات رسمی، مانند المپیک، برگزار می‌گردد و با اتمام این رشته المپیک پایان می­یابد.
۵-دوهای با مانع: ١٠٠ متر بانوان، ۶٠ متر مانع داخل سالن، ۴٠٠ متر مانع، ۳۰٠٠ متر مانع
۶- دوهای امدادی: ١٠٠×۴ امدادی، ۴٠٠×۴ امدادی
ب) پرش­ها شامل: پرش ارتفاع، پرش طول، پرش سه گام، پرش با نیزه
ج) پرتابها شامل:پرتاب وزنه، پرتاب دیسک، پرتاب نیزه، پرتاب چکش
د) پیاده روی شامل:١٠ کیلومتر، ۲۰ کیلومتر و۵٠ کیلومتر
ه) مواد ترکیبی شامل:پنج گانه، هفتگانه (٢٠٠ متر، ۸٠٠ متر، ١٠٠ متر مانع، پرش ارتفاع، پرش طول، پرتاب نیزه، پرتاب وزنه) و ده گانه