همبودی با تمارض^[۳۶۱] و اختلالات گسستی یا تجزیه‌ای^[۳۶۲] ازجمله موارد مطرح‌شده در هم ابتلایی با اختلال استرس پس از سانحه است که به دلیل دریافت غرامت و نفع ثانویه^[۳۶۳] به‌آسانی تمارض می­ شود(هال و هال^[۳۶۴]، ۲۰۰۷). هرچند که، پی بردن به تمارض در اختلال استرس پس از سانحه به دلیل پیچیدگی و تنوع علائم بسیار دشوار است به‌نحوی‌که برای تشخیص افتراقی آن از تمارض رویکردهای زیست‌شناختی را پیشنهاد ‌می‌کنند(اینگرام، داوبِن، فرولیچ و کِلتنر،^[۳۶۵] ۲۰۱۲). تمارض در مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه شایع است و تقریباٌ در حدود ۲۰ درصد جانبازان جنگ تمارض در اختلال استرس پس از سانحه را داشته اند. تنوع علائم این اختلال، علی‌رغم تلاش­ های به‌عمل‌آمده، تشخیص افتراقی این دو را با مشکل روبرو ‌کرده‌است(احمدی، لشنی، افضلی، تولایی و همکاران، ۲۰۱۳). اختلالات گسستی که در بافت اختلال استرس پس از سانحه مورد نظریه‌پردازی قرارگرفته و ماهیت ارتباط این دو ازنظر بالینی و طبقه‌بندی بیماری­ها حائز اهمیت است و نقایصی در یکپارچه­سازی فرایندهای شناختی حاکم بر توجه، ادراک، هیجان، هوشیاری، هویت و حافظه را منعکس می­ کند(ولف، لانی، میلر^[۳۶۶]، رسیک و همکاران، ۲۰۱۳). درمجموع، گسست به تجزیه شدن کارکردهای معمولاٌ یکپارچه هوشیاری، حافظه، هویت، آگاهی نسبت به بدن و ادراک خود و محیط اشاره دارد که در بیماران مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه با محدود شدن واکنش‌های عاطفی به محرک‌های مثبت مشخص می­ شود. نشانگان مسخ شخصیت^[۳۶۷] سهم قابل توجهی در آسیب کارکردی این اختلال ایفا می‌کنند(کلیمووا، برایانت، ویلیامز و فلمینگهام^[۳۶۸]، ۲۰۱۳). به دلیل شیوع بالای گسست در اختلال استرس پس از سانحه، یک زیر عنوان برای آن در این اختلال در نظر گرفته‌اند به‌طوری‌که بررسی­ های همه‌گیرشناسی در ۳۴ درصد از مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه، زیر عنوان گسست^[۳۶۹] را گزارش کرده‌اند و مقیاس­های ازجمله مقیاس تجارب گسستی^[۳۷۰](DES) را برای جانبازان جنگ مبتلابه اختلال استرس پس از سانحه طراحی کرده‌اند(رسیک، سوواک جونیدس، میچل^[۳۷۱] و همکاران، ۲۰۱۲).

سوء مصرف مواد و الکل در مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه همواره مدنظر پژوهشگران این حوزه بوده است. در میان نمونه ­های هلندی پیگیر درمان اعتیاد میزان همبودی اختلال استرس پس از سانحه ۱۱ تا ۵۱ درصد گزارش‌شده است. بر اساس نتایج به دست‌آمده از پژوهش کاک، دی هام، واندر ولدن، واندر میر^[۳۷۲]و همکاران، ۲۰۱۳، ضرورت غربالگری اختلال استرس پس از سانحه در میان مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه را نشان داده است. نتایج مطالعه کایزن، چام، پدرسِن و سایم، ۲۰۱۳، حاکی از همبودی سوء مصرف الکل و اختلال استرس پس از سانحه در جانبازان دارد و پژوهش ویوجانویچ، فیرس، هارت، اسمیتس^[۳۷۳] و همکاران(۲۰۱۳)، نشان داده است که بالاترین سطح نشانگان اختلال استرس پس از سانحه در میان استعمال کنندگان سیگار مشاهده‌شده است. درنهایت می‌توان ‌به این جمع‌بندی ارائه شده توسط باندلو، شِر، بِنویشیوس، هُلاندر و همکاران(۲۰۱۲)، رسید که افرادی که قبل از ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه از وضعیت‌های

1. 1. . Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ↑

1. 1. . re-experiencing ↑

1. 1. . avoidance and emotional numbing ↑

1. 1. . hyper-arousal ↑

1. 1. . intrusive thoughts of trauma ↑

1. 1. . recurrent dreams of trauma ↑

1. 1. . flashbacks ↑

1. 1. . emotional reactivity to trauma cues ↑

1. 1. . physiological reactivity to trauma cues ↑

1. 1. . avoiding thoughts of trauma ↑

1. 1. . avoiding reminders of trauma ↑

1. 1. . inability to recall aspects of trauma ↑

1. 1. . loss of interest ↑

1. 1. . detachment ↑

1. 1. . restricted affect ↑

1. 1. . sense of foreshortened future ↑

1. 1. . sleep disturbance ↑

1. 1. . irritability ↑

1. 1. . difficulty concentrating ↑

1. 1. . hyper-vigilance ↑

1. 1. . exaggerated startle response ↑

1. 1. . Marshall, G. N., Schell, T. l., & Miles, J. L.V. ↑

1. 1. . Elhai, J.D., Layne, Ch. M., Steinberg, A. M., Brymer, M. J. ↑

1. 1. .American Psychiatric Association(APA) ↑

1. 1. . diagnostic and statistical manual for mental disorders, fifth edition(DSM-5) ↑

1. 1. . trauma- and stressor-related disorders ↑

1. 1. .intrusions ↑

1. 1. .nightmares ↑

1. 1. .negative alterations in cognitions and mood ↑

1. 1. .emotional numbing ↑

1. 1. .alterations in arousal and reactivity ↑

1. 1. . Morris, M. C., & Roa, U. ↑

1. 1. . Koch, S. B. J., van Zuiden, M., Nawijn, L., Frijling, J. L. ↑

1. 1. . cognitive processing therapy(CPT) ↑

1. 1. . cognitive therapy based on schema ↑

1. 1. . biological markers of cardiovascular ↑

1. 1. . Demirrovic, D., & Rattan, S. L. ↑

1. 1. . stressors ↑

1. 1. . Kim, J. J., & Diamond, D. M. ↑

1. 1. . Helmreich, D.L., Tylee, D., Christianson, J. P., Kubala, K. H. ↑

1. 1. . Ehlers, A., & Clark, D. M. ↑

1. 1. . Kindt, M., van der Hout, M., Arntz, A., & Drost, J. ↑

1. 1. . perceptual processing ↑

1. 1. . data-driven processing ↑

1. 1. . down -up processing ↑

1. 1. . conceptual processing ↑

1. 1. . up-down processing ↑

1. 1. . Sunderman, O., Haushildt, M., & Ehlers, A. ↑

1. 1. . Lee, H. S., Lee, H. P., Lee, S.K., Kim, Y.K. ↑

1. 1. .Watson, S. ↑

1. 1. . Resick, P. A., & Schnicke, M. K. ↑

1. 1. . Qureshi, S. U., Long, M. E., Bradshaw, M. R. Pyne, J. M. ↑

هم راستا با این ، تحقیقاتی نشان دادند که تعارض می‌تواند یا رضایت رابطه ای را افزایش دهد و یا آن را فرسوده نماید، محققان حوزه ارتباطات میان فردی تعارض را به ‌عنوان عدم توافق بیان نموده اند تا پرخاشگری (کان^[۷۱]، ۱۹۹۲؛ کاناری، و دیگران، ۱۹۹۵). با وجود این توافق کمی درباره ویژگی های دقیق که تعارض را تعریف می کند و آن را از سایر انواع تعامل متمایز می سازد وجود دارد.

یکی از رایج ترین تعاریف تعارض از طرف هاکر^[۷۲] و ویلموت^[۷۳] (۱۹۹۸) ارائه شده است، این محققان تعارض را با ۵ ویژگی تعریف نموده اند: وابستگی متقابل، ناسازگاری، مداخله، کمیابی منابع، و یک کشمکش ابراز شده. بر اساس این تعریف، تعارض بین دو یا چند فرد که به هم وابستگی متقابل دارند اتفاق می افتد. به دلیل اینکه روابط نزدیک مستلزم سطوح بالای وابستگی متقابل می‌گردد، معمولاً شامل سطوح نسبتاً بالایی از تعارض به مانند رضایت خواهد شد (ارگیل^[۷۴] و فورناهم^[۷۵]، ۱۹۸۳). تعارض همچنین شامل ادراک اهداف ناسازگار می‌گردد. در سناریو ابتدای فصل، تینا ظنین بود به اینکه دیوید مایل است متفاوت از زنان دیگر به دیدار دره بزرگ برود: او خواستار آرامش یابی و داستان‌های عاشقانه بود، در حالی که او می ترسید دیوید قصد دیدن دوست دختر دیگری را داشته باشد. اهداف تینا و دیوید برای حل اختلاف برای اهداف متفاوتی بود؛ تینا می خواست درباره موضوع صحبت نماید در حالی که دیوید می خواست از تعارض اجتناب نماید.

همان‌ طور که وضعیت تینا و دیوید نشان می‌دهد، ناسازگاری به احتمال زیاد زمانی منجر به تعارض می‌گردد که دیگران حس کنند که اهداف شریک زندگی شان با اهداف خود تداخل داشته باشد (برای مثال مرخصی زمانی که یکی از شرکا به فکر فرد دیگری باشد رمانتیک نخواهد بود)، و منابع کمیاب (ارزش‌های تینا، زمان مرخصی و فکر کردن به اینکه یافتن رابطه خوب دشوار است). برای برخی زوجین که، ناسازگاری مزمن و دیرپا می‌گردد، ویژگی‌های رابطه خود را با آن تعریف می‌کنند (کان؛ ۱۹۹۲). در نهایت، مطابق دیدگاه هاکر و ویلموت، این ناسازگار بدون اینکه ابراز گردد در حد یک ادراک باقی می ماند، در اینجا در حقیقت تعارض رخ نداده است. محققان همچنین تعارض را به چندین شیوه مفهوم سازی و عملیاتی نموده اند. کان (۱۹۹۰) سه شیوه را برای مطالعه تعارض مطرح نموده است:

1. 1. به ‌عنوان عدم توافق یا بحث درباره یک موضوع خاص؛

1. 1. مباحثه حل مسأله که چانه زدن یا مصالحه را در خود دارد؛

1. الگویی از تعامل که زوجهای پریشان را از زوجهای خوشبخت متمایز می‌سازد.

از این زاویه دید، یک راهبرد تعارضی (مانند سازش و یا سازگاری) را می توان به موارد عدم توافق و یا حل مسئله محدود نمود، یا می توان آن را یک راه اصلی برقراری ارتباط در سراسر دوره های ارتباطی در نظر گرفت. کاناری و دیگران (۱۹۹۵) با بسط استدلال کان (۱۹۹۰) بین ۴ نوع از تعاریف تعارض تمایز قائل شدند:

1. 1. غیر دوره ای / غیر اختصاصی^[۷۶]

1. 1. دوره ای / غیر اختصاصی^[۷۷]

1. 1. غیر دوره ای / اختصاصی^[۷۸]

1. دوره ای / اختصاصی^[۷۹]

وقتی تعارض به صورت غیر دوره ای و غیر اختصاصی تعریف می‌گردد، “تعارض به ‌عنوان یک پدیده سیال در نظر گرفته می شود ، که به سایر انواع تعاملات در اشکال رفتاری دیگر نیز سرایت می‌کند” (کاناری و همکاران، ۱۹۹۵). ‌بنابرین‏، در این وضعیت ، محققان بیش از اینکه به بررسی یک دوره خاص یا نوع خاصی از تعامل بپردازند ، به تحلیل الگوهای عمومی تعامل در روابط و انواع رفتارهایی که در خلال تعاملات زناشویی بین زوج های خوشبخت و زوج های پریشان اتفاق می افتد می پردازند.

در مقابل، زمانی که محققان تعارض را به ‌عنوان نوع خاصی از تعامل بدون یک رفتار اختصاصی که با چنین تعاملی همراه است، آن ها تعریف دوره ای / غیر اختصاصی را می‌پذیرند. در این وضعیت محققان ممکن است تعارض را به ‌عنوان بازتاب عاطفه منفی و ناسازگاری تعریف نمایند، اما رفتارهای اختصاصی شناسایی نمی گردد.

همان گونه که کاناری و همکاران (۱۹۹۵) مطرح کردند”برای شناسایی دقیق تر تعاملات تعارضی، تعاریف تعارض به ‌عنوان یک دوره ممکن است علائمی از قبیل هیجانات منفی نشان دهد. اما این تعاریف لزوماًً بر اساس شواهد دعوای داخلی مشخص نمی کنند مردم چگونه به طور رفتاری تعارض را مدیریت کنند”. وقتی تعارض به صورت اختصاصی اما غیر دوره ای تعریف می‌گردد، محققان موضع مقابل اتخاذ می‌کنند؛ برای تعیین اینکه یک تعارض روی داده است بیش از اینکه به ویژگی دوره ای آن توجه کنند، به انواع رفتارهای خاص توجه می‌کنند. برای مثال، باولز^[۸۰]، راجرز^[۸۱] و میلار^[۸۲] (۱۹۸۵) معتقدند تعارض زمانی اتفاق می افتد که حداقل ۳ پیام تسلط به طور متوالی وجود داشته باشد. محققان دیگر تعارض را در قالب اصطلاحات رفتار غیر کلامی مانند نشان دادن اضطراب، ابراز عصبانیت، و ژست های دفاعی تعریف نموده اند (کاناری و همکاران، ۱۹۹۵).

اگر چه یک رویکرد رفتاری مانند این ممکن است برای محققان رفتار غیر کلامی جذاب باشد، تشخیص این امر مهم است که بسیاری از این نشانه های غیرکلامی در بافت هایی که تعارض آمیز هم نیست وجود دارد. بعلاوه کاناری و همکارانش خاطر نشان کرده‌اند که ” اجماع درباره رفتارهای اختصاصی که تعامل تعارض آمیز را نشان دهد وجود ندارد”.

مفهوم سازی بعدی تعارض – هم دوره ای و هم اختصاصی – شامل تحقیق در رفتارهای ارتباطی است که در یک تعامل تعارضی خاص اتفاق می افتد. تحقیق از این منظر به بررسی راهبردهای تعارض (مانند تشریک مساعی، رقابت و …) همچنین رفتارهای اختصاصی نمایش یافته در دوره تعامل تعارضی می پردازد (مانند توقف کلامی و صداهای بلند). نکته کلیدی این است که این رفتارها در بافت دوره های تعارض مطالعه شده اند؛ در این مفهوم سازی، تعارض به وسیله ویژگی‌های تعامل تعریف شده است تا به وسیله رفتارهایی که در چنین تعاملی اتفاق می افتد. بدین‌سان که، محققان ممکن است نوار ویدیویی تعارضات زوجین را بازبینی کنند و رفتارهایی را که زوجین نشان داده‌اند کد گذاری نمایند.

مدیریت نقدینگی به معنی توانایی بانک برای ایفای تعهدات مالی خود در طول زمان است. مدیریت نقدینگی در سطوح مختلفی صورت می‌گیرد . مدیریت نقدینگی نیازمند شناسائی خطرات در معرض آن و تغییرات ناشی از متغیرهای محیطی می‌باشد .ریسک نقدینگی به ‌عنوان شاخصی جهت کنترل و مدیریت نقدینگی در دست مدیران قرار می‌گیرد(رستمیان، بابائی، ۱۳۸۸، ص۳).

برای داشتن مدیریت مستمر نقدینگی باید به دو مورد تأکید شود(شمس‌کار، فریدونی، ۱۳۸۴، ص۷ و ۱۵):

الف- گسترش یک ساختار مدیریت ریسک نقدینگی: مدیریت مناسب ریسک نقدینگی ، همراه با مدیریت انواع دیگر ریسک، برای بانک مستلزم تعیین یک راهکار است تا نسبت به نظارت مؤثر هیات مدیره و مدیران ارشد و نیز انجام عملیات اندازه گیری، مراقبت و کنترل ریسک نقدینگی تحت یک فرایند صحیح اطمینان حاصل کند. پیچیدگی فرایند مدیریت نقدینگی باید برای کلیه سطوح ریسک هایی که به بانک تحمیل می‌گردد، مناسب باشد.

ب- اندازه گیری و مراقبت خالص منابع نقد مورد نیاز: وجود یک فرایند مؤثر اندازه گیری و مراقبت، برای مدیریت ریسک نقدینگی الز امی است. در یک سطح خیلی ابتدایی ، برای مشخص کردن توان بالقوه بانک در برابر هر گونه کسری پیش رو، اندازه گیری نقدینگی، با ارزیابی کلیه جریانات ورودی نقد در مقابل جریانات خروجی آن انجام می‌شود. این موارد نیازهای نقد برای تعهدات زیر خط را نیز شامل می‌شود. ‌تکنیک‌هایی برای اندازه گیری ریسک نقدینگی استفاده می شود که گستره آن از محاسبات ساده شبیه سازی ایستا ، ‌بر اساس دارایی های جاری بانک تا تکنیک‌های مدل سازی بسیار پیچیده است . از آنجا که تمام بانک ها تحت تاثیر فضای ناشی از تغییرات اقتصادی و شرایط بازار قرار دارند، مراقبت و کنترل شرایط اقتصادی و روندهای بازار برای مدیریت ریسک نقدینگی بسیار مهم است.

د) مدیریت ریسک:

ریسک، نوعی عدم اطمینان به آینده است که قابلیت محاسبه را داشته باشد. اگر نتوان میزان عدم اطمینان به آینده را محاسبه کرد، ریسک نیست؛ بلکه فقط عدم اطمینان است؛ به‌همین جهت به‌دلیل محاسبه مقداری عدم اطمینان در قالب ریسک می‌توان آن‌ را مدیریت و کنترل کرد. ریسک در زبان چینیان نیز با دو علامت تعریف می‌شود که اولی به‌معنی خطر و دومی به مفهوم فرصت است(راعی، سعیدی، ۱۳۸۷، ص۴۶).

ریسک عبارت است از احتمال تغییر در مزایا و منافع پیش‌بینی شده برای یک تصمیم، یک واقعه و یا یک حالت در آینده منظور از احتمال این است که اطمینانی به تغییرات نیست . در صورتی که اطمینان کافی نسبت به تغییرات وجود داشت، تغییرات مطمئن در چارچوب منافع و مزایای پیش‌بینی شده پوشش پیدا می کرد در حالی که عدم امکان پیش‌بینی ناشی از احتمالی بودن تغییرات، آن را به ریسک حاکم بر منافع و مزایا تبدیل ‌کرده‌است(اداره مدیریت ریسک بانک سینا، ۱۳۸۸، ص۲).

مدیریت ریسک فرایندی است که هدف آن کاهش امکان آثار زیان آور یک فعالیت از طریق اقدام آگاهانه برای پیش‌بینی حوادث ناخواسته و برنامه ریزی برای اجتناب از آن ها می‌باشد .

مهمترین ریسک هایی که سیستم بانک را با آن مواجه می‌کند ، به دسته های ذیل تقسیم بندی می‌شوند(اداره مدیریت ریسک بانک سینا، ۱۳۸۸، ص۴-۲):

• • ریسک اعتباری : ریسک مربوط به زیان های ناشی از عدم بازپرداخت یا بازپرداخت با تأخیر اصل یا فرع وام از طرف مشتری

• • ریسک بازار : ریسک مربوط به زیان های محتمل بر دار ایی های بانک ‌بر اساس تغییرات و نوسانات عوامل بازار (مانند نرخ ارز، نرخ بهره، قیمت سهام و …)

• • ریسک عملیاتی : عموماً ناشی از اشتباهات انسانی یا اتفاقات و خطای تکنیکی تعریف می شود. این ریسک شامل تقلب (موقعیتی که معامله گر ها اطلاعات غلط می‌دهند)، اشتباهات مدیریتی و فرایندهای ناکافی یا ناصحیح داخل سازمان می‌باشد. خطای تکنیکی ممکن است ناشی از نقص در اطلاعات، پردازش معاملات، سیستم های جابه جایی یا به طور کلی هر مشکل دیگری در سطح سازمان روی می‌دهد، باشد. ریسک های عملیاتی ممکن است منجر به ریسک های اعتباری و بازار شوند.

• • ریسک قانونی : زمانی مطرح می شود که یک معامله از نظر قانونی قابل انجام نباشد. ریسک قانونی در کل با ریسک اعتباری مرتبط است زیرا طرفین معامله در صورت زیان در یک معامله به دنبال بستر قانونی برای زیر سؤال بردن اعتبار معامله می‌گردند.

• • ریسک کفایت سرمایه : عموما ابعاد مختلف ریسک در شرکت‌های مالی به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر هزینه سرمایه و میزان سرمایه است. سرمایه یکی از عوامل کلیدی در تعیین میزان امنیت بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری است. سرمایه کافی در شرکت‌های مالی به عنوان یک ابزار امنیتی برای سایر ابعاد ریسک درطول دوره فعالیت تجاری بانک‌ها و مؤسسات است. سرمایه نقاط ضعف محتمل در سایر ابعاد مالی شرکت را جذب می‌کند. لذا، سرمایه مبنایی برای حفظ تامین کنندگان منابع مالی شرکت به حساب می‌آید.

• • ریسک نرخ بازده : ریسک نرخ بازده عبارت است از تغییری که در ارزش اوراق قرضه ناشی از تغییر در نرخ بازده آن اتفاق م یافتد. از طرف دیگر احتمال تغییر در دریافتهای آتی حاصل از فروش یک اوراق بهادار و همچنین عدم توان پرداخت سود در آن به ریسک بازده اشاره دارد. توان تولید شرکت ، تغییر در تقاضا و شرایط رقابتی ، تغییردر ریسک ملی و ساختار اقتصادی، ریسک سیاسی، همه و همه می‌تواند سود شرکت‌ها و به تبع آن توان پرداخت سود بیشتر به اوراق بهادار را تحت تاثیر قرار دهد. به نوعی که تمامی تغییرات احتمالی در وقایع بازرگانی، در نهایت تاثیر خود را در ریسک سهام به جا می‌گذارد .

• • ریسک نقدینگی : ریسک نقدینگی دارایی، که با نام ریسک نقدینگی بازار محصول هم شناخته می شود، زمانی ظاهر م یشود که معامله با قیمت پیش‌بینی شده قابل انجام نباشد (به دلیل تغییر وضعیت نسبت به زمان معامله عادی) این ریسک در بین گونه های دارایی ها و در زمان وابسته به شرایط بازار تغییر می‌کند. بعضی دارایی ها مانند ارز های اصلی یا اوراق قرضه، بازار های عمیقی دارند و در اغلب مواقع به راحتی با نوسان کمی در قیمت، نقد می‌شوند اما این امر ‌در مورد همه دارایی ها صادق نیست.‌در مورد بانک ها، ریسک نقدینگی به دلیل کمبود و عدم اطمینان در میزان نقدینگی بانک ایجاد می شود. حالت دیگری که باعث افزایش ریسک نقدینگی می شود این است که بازارهایی که منابع بانک در آن ها قرار دارد دچار کمبود نقدینگی شوند. ریسک نقدینگی با سایر ریسک های مالی مختلط است و به همین دلیل سنجش و کنترل آن با دشواری روبرو است.

• ریسک پول یا نرخ ارز: ریسک نرخ ارز عبارت است از احتمال از دست دادن اصل و فرع سرمایه به دلیل کاهش قدرت خرید پول . تورم از طرف دیگر نرخ بهره را نیز افزایش می‌دهد. این امر به نوبه خود موجب کاهش ارزش اوراق بهادار خواهد شد.

ه) مدیریت هزینه^[۶]:

لازم به ذکر است که بیمه های اختیاری – اجباری در ‌بیمه‌هایی مانند باربری دریایی متداول است و در نتیجه محدودیت حق انتخاب ریسک نیز مفهومی ندارد و واگذارنده و اتکایی تا سقف مورد توافق در قرارداد مسئول جبران خسارت می‌باشند .

بند پنجم- پوشش اتکایی نیمه اتوماتیک

در این نوع پوشش واگذارنده به صورت اختیاری ریسک را پیشنهاد می‌کند، چنانچه بیمه گر اتکایی آن را بپذیرد واگذارنده آن را جزو مفاد مورد توافق بیمه اتکایی قرار می‌دهد. در غیر این صورت جزو قرارداد محسوب نمی شود. امتیازی که بیمه گر اتکایی در این نوع قرارداد دارد این است که می‌تواند قرارداد را تجزیه و تحلیل و ‌در مورد نرخ بیمه نامه به واگذارنده کمک نموده و هم فکری نماید. واگذارنده نیز باید کارمزد بهتری در مقایسه با بیمه اختیاری کسب نماید .

بند ششم- پوشش بیمه ای اجباری– اختیاری

این پوشش برعکس اختیاری – اجباری است یعنی از جانب واگذارنده اجباری است ولی از جانب بیمه گر اتکایی اختیاری است . بدین مفهوم که بیمه گر واگذارنده مجبور است که موارد بیمه ای را برای اتکایی کردن به بیمه گر اتکایی ارائه کند ولی بیمه گر اتکایی ملزم به پذیرش آن نیست .


این شرایط بیمه ای معمولاً در شرکت های بزرگ بیمه ای اجرا می شود که شرکت های تابعه ای دارد ، لذا ممکن است شرکت مادر بخشی از بیمه های شرکت های تابعه ی خود را نپذیرد و آن شرکت ها بیمه های خود را نزد شرکت دیگری اتکایی کنند .

بند هفتم- پوشش اتکایی مختلط مشارکت و مازاد سرمایه

زمانی که پوشش اتکایی مشارکت نتواند تمام مفاد مورد توافق اتکایی را پوشش دهد از پوشش مازاد سرمایه برای تکمیل سرمایه مورد نیاز اتکایی استفاده می‌گردد. بیمه گر واگذارنده درصدی از ظرفیت قرارداد مشارکت را به حساب خود برمی دارد و مابقی مشارکت و مازاد سرمایه را به بیمه گر اتکایی می‌دهد. مثلاً اعلام می‌کند قراردادهای تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان را ۴۰% به عنوان سهم نگهداری و ۶۰% نیز به اتکایی می سپارد و هرآنچه که بالای ۱۰۰ میلیون تومان بود نیز به صورت مازاد سرمایه به اتکایی می‌دهد .

گفتار دوم- عقد بیمه اتکایی غیر نسبی (مازاد خسارت)

بند نخست-تبیین اتکایی مازاد خسارت و ویژگی های آن

بیمه ی اتکایی مازاد خسارت عمده ترین ویژگی اش این است که حق بیمه ای که بیمه گر اتکایی می پردازد با سهم او از خسارت متفاوت است . یعنی تا یک سقفی از خسارت را واگذارنده می پردازد و اگر مازاد بر آن خسارتی بود بیمه گر اتکایی می پردازد . به موجب قرارداد مازاد خسارت، بیمه گر اتکایی متعهد پرداخت خسارت وارده مازاد بر میزان توافق شده می‌باشد در واقع بیمه گر اتکایی در مقابل دریافت چند درصد از حق بیمه مجموع معاملات بیمه ای واگذارنده در رشته معینی تعهد می‌کند، هرگاه خسارت وارده هر یک از مورد بیمه ای توافق شده از حد معین تجاوز نماید مازاد آن را جبران کند. در قرارداد اتکایی مازاد خسارت سهم واگذارنده همیشه مبلغ ثابتی است و مازاد آن برعهده بیمه گر اتکائی می‌باشد.^[۱۱۲]

به عبارت دیگر در این فرمول اتکائی، شرکت بیمه اتکایی در صورتی تعهد دارد، که خسارت از اندازه معینی تجاوز کند. در واقع خسارت‌های کوچک در تعهد بیمه گر مستقیم و مازاد آن ها به عهده بیمه گر اتکائی خواهد بود.^[۱۱۳]

مثلاً بیمه گر اتکائی در ازاء دریافت چهار درصد حق بیمه های یکسال مجموع عملیات بیمه ای واگذارنده در رشته معین متعهد می شود مازاد هر خسارتی را که مبلغ آن از یک میلیون ریال تجاوز کند بپردازد. و یا تعهد می‌کند که هشتاد درصد کلیه خسارت‌های بزرگ و کوچک او را جبران نماید مشروط بر اینکه جمع کل خسارات یکسال نسبت به حق بیمه های دریافتی همان سال از درصد معین بیشتر باشد. بیمه اتکائی مازاد خسارت، بیمه گر را در مقابل خسارات اتفاقی که بیشتر جنبه تصادف دارند حمایت می‌کند این قسم قرارداد اتکایی تازه نیست ولی می توان گفت اهمیت آن بعد از جنگ اول جهانی روبه افزایش گذاشته و توسعه پیدا ‌کرده‌است. حق بیمه ای که در قراردادهای مازاد خسارت نصیب بیمه گران اتکایی می شود با توجه به شرایط قرارداد ‌بر اساس توافق تعیین می شود و درصدی از درآمد حق بیمه سالیانه واگذارنده را تشکیل می‌دهد.^[۱۱۴]

مشخصه بیمه اتکایی مازاد خسارت آن است که مسئولیت بیمه گر واگذارنده و بیمه گر اتکایی ‌بر اساس خسارت تعیین می شود و این در حالی است که بیمه اتکایی نسبی ‌بر اساس سرمایه بیمه شده ، مسئولیت تقسیم می‌گردد .

در قراردادهایی اتکائی مازاد خسارت در کنار بیمه گران اتکائی، دلالان و واسطه های بازارهای اتکائی نیز مداخله دارند. بیمه گر واگذارنده تعهدات نمی تواند هیچ گونه تغییری در روش های پذیرش و صدور خود و ارائه پوشش در انواع رشته‌های بیمه ای موجود دهد مگر اینکه قبلاً موافقت بیمه گر اتکائی را برای انجام آن کسب کرده باشد.^[۱۱۵]

واگذارنده به محض اطلاع از هر خسارتی که در ارتباط با قرارداد مازاد خسارت فی مابین است و از نظر مبلغ و نوع خسارت به موجب شرایط خصوصی قرارداد، آن را متأثر می‌سازد باید نوع، مبلغ و سهم بیمه گر اتکائی را به او اعلام نموده و متعاقباً از هر گونه تغییرات پیشرفت‌های عمدی درباره خسارت اعلام شده نیز او را مطلع گرداند. پرداخت کلیه خساراتی که بیمه گر واگذارنده به موجب شرایط بیمه نامه اصلی مسئول پرداخت آن ها است و قرارداد اتکایی فی مابین را تحت تأثیر قرار می‌دهد به عهده واگذارنده است. بیمه گر اتکایی نیز به نوبه خود پس از دریافت مدارکی که نشان دهنده میزان تعهد او از خسارت است سهم خود از خسارت را می پردازد. بدیهی است وی حق دارد بدهی های معوقه واگذارنده را کسر و بقیه مبلغ را حواله نماید.^[۱۱۶]

حقوق و تعهدات طرفین قرارداد تا تاریخ خاتمه قرارداد به قوت و اعتبار خود باقی می ماند. اگر در زمان خاتمه قرارداد خسارتی که قبل از خاتمه قرارداد واقع شده و هنوز تحت بررسی است پرداخت نشده باشد بیمه گر اتکائی ‌بر اساس شرایط قرارداد ملزم به انجام تعهدات خود ‌در مورد آن خسارت خواهد بود.^[۱۱۷] بیمه گر اتکائی مسئولیتی در مقابل خسارتهایی که قبل از پایان یک سال از تاریخ اطلاع واگذارنده از وقوع آن به بیمه گر اتکایی اعلام نشده باشد ندارد. به عبارت دیگر واگذارنده حداکثر ظرف یکسال پس از اطلاع از وقوع خسارت و تحقق خطر باید مراتب را به اطلاع بیمه گر اتکایی برساند. در غیر این صورت وی مسئولیتی نخواهد داشت.^[۱۱۸]

بند دوم- مزایای عقد بیمه اتکایی مازاد خسارت

تأویل در لغت به معنای بازگشت، رجوع، اندازه‌گیری و آشکار کردن ^[۲۳] و هم چنین به معنای سیاست نمودن و چاره‌اندیشی^[۲۴] آمده است، و در اصطلاح، عبارت است از بیان نمودن معنای غیر ظاهر کلام به وسیله قرائن یا دلایل دیگر^[۲۵]در نتیجه تأویل، ارجاع کلام به منشأ آن؛ یعنی قصد می‌باشد – خواه موافق معنای ظاهری کلام باشد یا خیر – که لازمه آن، چاره‌اندیشی با قرائن و استدلال‌های عقلی برای دست‌یابی به منشأ کلام است. ‌بنابرین‏، با در نظر گرفتن معنای لغوی تفسیر مقایسه آن با تأویل، می‌توان گفت تفسیر در لغت، پرده‌برداری از معنای کلمات است، بدون لحاظ قصد متکلم ، اما در اصطلاح، یافتن مقصود شخص از طریقِ اعلام اراده های او است که در این صورت، مفهومِ تفسیر به معنای تأویل نزدیک می‌شود.

کامن لا: در کامن لا «Interpretation» برای تبیین الفاظ و علائم مندرج در قرارداد، به کار می رود، در حالی که«Construction» به لحاظ چند معیار به کار می رود: اولاً، به لحاظ تبیین معنای حقوقی کل قرارداد^[۲۶]؛ ثانیاًً، به لحاظ روند استنباط قصد، هدف و غرض طرفین ^[۲۷]و ثالثاً، به لحاظ نتایج حقوقی که دادگاه در مرحله اجرا برای قرارداد می‌شناسد، هر چند طرفین آن را پیش‌بینی نکرده باشند.^[۲۸]

مقایسه و تطبیق: با مسامحه در فرق اندکی که بین تفسیر و «Interpretation»، و تأویل و «Construction» وجود دارد، می‌توان آن ها را در دو سیستم حقوقی، معادل یک دیگر دانست؛ چون در «Construction» نیز دادگاه با در نظر گرفتن مراد و قصد شخص، اثر حقوقی خاصی برای کلمات و معنای ظاهری آن ها قائل می‌شود. علاوه براین، هم در حقوق ایران و هم در کامن لا^[۲۹]هر دو واژه «Interpretation» و «Constructon»در کامن لا، و «تفسیر» و «تأویل» در حقوق ایران) به جای یک دیگر به کار برده می‌شوند. البته در جایی که هر دو واژه به‌کاررفته باشد، هر یک، معنای خاص خود را خواهد داشت.

تعدیل قرارداد به معنی اتخاذ راه حل جدید در مسیر اجرای قرارداد به دلیل تغییر اوضاع و احوال و دگرگونی شرایط بیرونی با توجه به حفظ توازن اقتصادی است. در اجرای قرارداد نیز گاهی اوضاع و حال تغییر می‌یابد. به گونه‌ای که در هنگام انعقاد قرارداد حدوث این شرایط جدید منتفی بوده است. در این حالت که باید قرارداد را تعدیل کند. این صحیح است که مداخله در روابط خصوصی اشخاص حوزه محدودی دارد، ولی حاکمیت مطلق اراده نیز هر گاه خود را بدون کنترل یابد همانند هر عامل بدون کنترلی سرکش شده و در نهایت در جهت سقوط و تزلزل حق و عدالت گام بر می‌دارد. ‌بنابرین‏ طرف منتفع از تغییر اوضاع و احوال نمی‌تواند مانع تعدیل قرارداد گردد و شرایط جدید را وسیله سودجویی خویش قرار دهد. با این توضیح، تمییز تعدیل قرارداد از تفسیر قرارداد واضح می‌گردد، چرا که تعدیل قرارداد وقتی ظهور می‌یابد که حادثه‌ای خارجی رخ می‌دهد و شرایط قراردادی و اجرای آن را با مشکل روبرو می‌سازد. در واقع هر چند قرارداد واضح بوده و اراده مشترک طرفین را بدون هیچ ابهامی بیان می‌دارد، ولی حدوث شرایط جدید موجب اخلال در اجرای قرارداد می‌شود. ‌به این ترتیب است که ذهن ارتباطی را بین تفسیر و تعدیل برقرار می‌سازد، به گونه‌ای که تعدیل قرارداد را پیرو تفسیر قرارداد می‌داند هر چند در بیان معنا و مفهوم قائل به تفکیک و تمایز است. پیروی تعدیل از تفسیر بدین معنا است که دادرس ابتدا چنین تفسیر می‌کند که قصد مشترک طرفین در زمان انعقاد قرارداد و چگونگی اجرا وتأثیراراده بر آن چه بوده است و آیا قصد آنان مقید به دوام وضعیت موجود در زمان انعقاد عقد و به وجود نیامدن حوادث غیرقابل پیش‌بینی بوده یا در قصد و اراده آنان به هنگام انعقاد قرارداد، وقوع حوادث قهری نیز مدنظر قرار داشته است. تنها در صورت اول است که دادرس با نیت حفظ توازن اقتصادی به تعدیل قرارداد می‌پردازد.^[۳۰]

ممکن است این تصور ایجاد شود که میان تفسیر و تعدیل رابطه‌ای وجود ندارد؛ چون بحث تعدیل پس از روشن شدن مفاد قرارداد به وسیله تفسیر و تکمیل مطرح می‌شود؛ به عبارت دیگر، بعد از تعیین مضمون عقد است که به دلیل رخ دادن حوادثی که در زمان عقد وجود نداشته، توازن اقتصادی طرفین هم خورده و اجرای آن برای یک طرف دشوار گردیده و بحث تعدیل مطرح می‌شود. از طرف دیگر مسلم است که نمی‌توان با تفسیر، قرارداد را تغییر داد یا دگرگون ساخت. هم چنین این سؤال مطرح می‌شود که به دلیل به وجود آمدن اوضاع و احوال جدید بر اثر حوادث غیرمترقبه، تعهدات طرفین چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟ آیا تعهدات زمان انعقاد پابرجاست و یا روح حاکم بر قرارداد و قصد و غرض طرفین از قرارداد و یا شرط ضمنی مندرج در آن، امر دیگری را ایجاب می‌کند؟ و آیا تراضی طرفین به شرایط زمانی مقید بوده است یا خیر؟

با به وجود آمدن این تردید، مفاد قرارداد مبهم شده و بحث تفسیر زنده می‌شود. این امر ‌در مورد حقوق ایران بیش تر مصداق پیدا می‌کند، زیرا در حقوق ما اصول کلی قانونی که بر اساس آن ها بتوان تعدیل را در همه موارد توجیه کرد، وجود ندارد؛ به همین دلیل در موارد نادری که رویه قضایی اقدام به تعدیل قرارداد کرده، بیش تر مایل بوده که از شروط ضمنی و روح حاکم بر عقد استفاده کند و در حقیقت برای تعدیل، به تفسیر متوسل شده است.^[۳۱]

در این حالت ها قرارداد را می‌توان چنین تفسیر کرد که دو طرف با در نظر گرفتن وضعیت موجود، چنین قراردادی را تنظیم کرده‌اند و قصد آن ها در تعیین قیمت خاص و یا اندازه مبیع و یا شروط قرارداد، مقید به دوام وضعیت موجود زمان انعقاد عقد و به وجود نیامدن حالت های بحرانی و غیر قابل پیش‌بینی بوده است و چنان چه هنگام عقد قرارداد، وضعیت خاصی که در اجرای قرارداد تغییر ایجاد کند، قابل پیش‌بینی بوده، آن را مورد توجه و قصد قرار داده‌اند. از این رو، با تفسیر قرارداد و در نظر گرفتن موقعیت دو طرف می توان از قابل پیش‌بینی بودن یا نبودن وضعیت پیش آمده آگاه شد، مانند این که پس از عقد قراردادی که اجرای آن در چند مرحله و طی دو سال صورت می پذیرد، جنگی بر کشور تحمیل شود و کالاها بسیار گران شود و فروشنده نتواند ‌بر اساس قیمت مورد توافق بقیه کالاها را تهیه کرده و تحویل بدهد، در این حالت با تفسیر قرارداد می توان پی برد که آیا هنگام عقد قرارداد طرفین به طور ضمنی و پنهانی براین امرمتفق بوده اند که با محفوظ بودن وضعیت کنونی قیمت ها، قرارداد دو ساله را منعقد می‌کنند، یا این که حادثه جنگ برای آن ها قابل پیش‌بینی بوده و قرارداد را با بروز جنگ و یا هر حادثه دیگر نیز معتبر دانسته اند. در این صورت تفسیر قرارداد، راه را برای تعدیل قرارداد باز می‌کند، که البته در این حالت تعدیل به معنای اصطلاحی آن نیست، زیرا به طور معمول، در تعدیل توجهی به قصد دو طرف نمی شود و صرفاً ‌بر اساس مقتضیات عدالت و قانون عمل می شود.

ج- تمییز تفسیر قرارداد از تکمیل قرارداد