کلید واژه :اطلاعات،سازمان ،سیستم، موانع
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه
سیمای حاکم بر دنیای زندگی حاکی از انفجار اطلاعات حاصل از پیشرفتهای تکنولوژی است.کامپیوتر و ارتباطات راه دور دگرگونی سریعی را در زندگی روزمره ایجاد کرده است و دنیای امروزه را نزدیک تر نموده، بدون شک در سالهای دهه ۹۰ عصر اطلاعات مهمترین نقش را ایفا خواهد کرد و بدون دستیابی و کنترل اطلاعات تصمیمات مدیران کاملاً با مخاطرات و ریسک اجرائی توام است.
تکنولوژی کامپیوتر در سالهای ۱۹۶۰-۱۹۵۰ به عصر بازرگانی راه یافت . اولین کاربرد کامپیوتر در حوزه عملیات حسابداری با انجام امور پرداخت حقوق و دستمزدها شروع شد و سپس به حسابهای دریافتی و پرداختی نیز دست یافت. در سالهای ۱۹۶۰ تکنولوژی کامپیوتر سعی کرد تا به دنیای تولید نیز راه یابد و با کاربردهای انبارداری، کنترل و تولید، سفارشات دریافتی و خرید توانست نقش مهمی‌را در اداره امور کارخانجات ایفا نماید.
در سالهای ۱۹۸۰ مدیریت دقیقاً هزینه های سیستم های اطلاعاتی را زیر نظر داشت و همین سالها بود که مدیران به اهمیت کاربرد سیستمهای اطلاعاتی به عنوان ابزار استراتژیک پی بردند و این نقش جدیدی بود که کامپیوتر می‌توانست ایفا نماید.
اطلاعات به عنوان یکی از منابع حیاتی مانند مواد اولیه، نیروی انسانی و پول همگام شد و واژه های مدیریت منابع اطلاعات (I.R.M)^[30] و استراتژی کاربرد کامپیوتر، قداست خود را یافت و بانکهای اطلاعاتی و بهره برداری در آنها شکل گرفت .امروزه بسیاری از موسسات تجاری و بارزگان اعتقاد دارند که تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم یک امر استراتژیک است و تاثیرات آن مستقیماً بر روی اهداف سازمان منعکس می‌شود. بنابر این نیاز به طراحی سیستم نه تنها جایگاه کامپیوتر را محقق می‌سازد بلکه نقش تکنولوژی اطلاعات را ثمر بخش می کند (مومنی، ۱۳۷۲، ۲۵۰).
توسعه و پیشرفت MIS محدود به جمع آوری، طبقه بندی، دستیابی و بازسازی اطلاعات نخواهد بود، بلکه هنر متخصص MIS در ارائه طریق در حمایت مدیریت نسبت به آینده نگری و اتخاذ تصمیمات در بحرانها است. مواجهه با بحرانهای جهان بدون داشتن اطلاعات لازم و دقیق و سریع مقدور نیست و صدمات ناشی از تصمیمات بدون اطلاع، خسارت بار و غیر قابل جبران است.
لذا توانایی MIS در فراهم نمودن اشارات و عوامل پیش بینی در مقابله با بحرانهاست.که در سیستمهای خبره و باهوش و حامی تصمیمات مدیریت مورد بحث قرار می‌گیرد.
امروزه یکی از اقدامات مهمی که برای اولین بار در ساختار های بارزگانی صورت می‌پذیرد. تشکیل کمیته ای مرکب از مدیر MIS و مدیریت فروش، مدیریت تولید، مدیریت مالی و مدیریت مهندسی و پرسنلی است که سیستم را سازماندهی و هدایت نماید.این تیم ویژه مرکب از نمایندگان هریک از قسمتها و افراد متخصص MIS است و هنگامی که اولین سیستم اطلاعاتی مدیریت استقرار می‌یابد و با تداوم اقدام به روش های نگهداری آن می کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یک ساختار سازمانی MIS هنگامی دائمی است که شامل متخصصین سیستم های طراحی MIS متخصصین کامپیوتر و ارتباط داده ها و متخصصین پردازش اطلاعات باشد.
اگر بخواهیم یک سیستم اطلاعات مدیریت قابل اجرا را در یک سازمان پیاده سازیم بطوریکه مورد قبول مدیران و پرسنل سازمان قرار گیرد در آغاز بایستی به شناخت سازمان پرداخته و رفتار سازمانی و مدیریت را کاملا درک و بصورت تصویر تحلیلی و علمی ترسیم کنیم. طراحی سیستم های اطلاعاتی مدیریت بایستی متناسب با نیازهای سازمانی تنظیم گردد در غیر این صورت قابل اجراء نمی‌باشد و مردود است (مومنی، ۱۳۷۲، ۳۴-۳۵).
بخش اول: مبانی نظری پژوهش
۲-۱- اطلاعات و نقش آن در سازمان
۲-۱-۱- اطلاعات و داده‌ها
مفهوم دو واژه اطلاعات^[۳۱] و داده‌ها^[۳۲] یکسان نمی‌باشند. داده‌ها حقایق و پدیده‌هایی هستند که در رابطه با یک شیء یا یک پدیده بطور عام مطرح می‌شوند و یک ویژکی از آن پدیده را به ما منتقل می‌کنند، به خودی خود مفهوم دارند ولی کاربردی برای آنها متصور نیست.
اطلاعات : داده های پردازش شده یا داده‌های معنی دار می‌باشند (صرافی زاده، ۱۳۸۳، ص ۱۷).
اطلاعات مفهومی است که از طریق آن انسان حقیقت یا ذهنیتی را درک و یا بیان می‌کند.
اطلاعات از پردازش و ارتباط معنایی داده هایی که به صورت انفرادی در دسترس هستند، به منظور کسب دانش لازم جهت توانایی بیشتر در اتخاذ تصمیم می‌باشند (صرافی زاده، ۱۳۸۳، ص ۴۵).
۲-۱-۲- اهمیت اطلاعات
در عصر نوین سازمانها در ابعاد و جنبه های مختلف به طور چشمگیر بر اطلاعات تاکید دارند. اطلاعات قدرت است و هرکسی از آن برخوردار شود صاحب قدرت است. شرایط متغیر محیطی نیاز به اطلاعات را بیش از پیش نشان می‌دهد و این امر ضرورت جمع آوری، ثبت، پردازش و نیز توزیع اطلاعات را در سطوح مختلف سازمان دو چندان می‌سازد. اطلاعات مفهومی نسبی است و ویژگی های خاصی را به خود اختصاص می‌دهد (صرافی زاده، ۱۳۸۳، ۴۳).
هر سازمانی که داده های صحیح و دقیق، بهنگام و جامع در اختیار داشته باشد و بتواند در کمترین زمان به داده های مورد نیازش دستیابی داشته باشد، موفق تر است.نقش داده و اطلا
عات در مدیریت سازمان نقشی حیاتی و اساسی است. هرچه فضای اطلاعات یک سازمان، دقیق تر، شفاف تر، منسجم تر و سیستماتیک تر باشد سازمان بهتر می‌تواند به اهدافش نایل آید. وجود فضای اطلاعاتی نادقیق، کدر، آشفته، متناقض، ناساختمند از مهمترین عوامل عدم‌پیشرفت‌درمدیریت سازمانهاست (روحانی‌رانکوهی،۱۳۷۲، ۹۳).
۲-۱-۳- در تبدیل داده ها به اطلاعات نکات زیر اهمیت دارد.
۱- کیفیت داده های اولیه
یک نکته اساسی در رابطه با کیفیت اطلاعات دریافتی توسط کاربر کیفیت داده های اولیه است که وارد سیستم می‌شود.اگر صحت داده ها مورد تردید باشد، همین امر در مورد اطلاعات دریافتی توسط کاربر نیز صادق است. کیفیت سیستم پردازش داده ها هر چقدر خوب باشد، نمی‌تواند ضعف داده ها ورودی را جبران نماید. ضعف کیفیت ممکن است ناشی از کیفیت داده‌های فراهم شده برای سازمان و یا ناشی از روش های تهیه داده ها باشد به قولی اگر آشغال وارد سیستم شود، آشغال هم از آن خارج می‌شود.
۲- وظایف پردازشی
منظور روش های مختلف کار در سیستم پردازش است، خواه عملیات دستی باشد و یا ماشینی، علیرغم استفاده از فن آوری الکترونیکی برای پردازش داده ها، بسیاری از امور پردازشی در غالب سیستمها همچنان به صورت دستی انجام می‌شود . حال اگر از فن آوری استفاده صحیح انجام نگیرد یا امور پردازشی دقیق و مناسب طراحی نشده باشد، کیفیت سیستمهای مکانیزه نیز ضعیف خواهد بود.
۳- زمان
زمانی که داده ها به دست کاربر می‌رسد ممکن است برای مسائل یا شرایطی که در آن زمان خاص کاربر با آنها روبرو است مناسب نباشد، بلکه در زمان دیگر در آینده مناسب باشد. این امر، یعنی دستیابی به اطلاعات مناسب در زمان مناسب دلیل عمده تهیه سیستمهای ذخیره سازی بزرگ یا پایگاه داده ها و نیز استفاده از امکانات زمان واقعی می‌باشد.
۴- انتقال داده‌ها
رسانه مورد استفاده برای انتقال داده ها بر اثر بخشی فرایند تبدیل داده ها موثر است صرفنظر از کیفیت فنی سیستم انتقال، استفاده از دستگاهای چاپ اطلاعات، ارائه آن بر روی صفحه نمایش و یا وسایل صوتی می‌تواند برای برخی کاربران در برخی شرایط خاص، خیلی کارآمد باشد.
۵- نحوه ارائه اطلاعات
نحوه ارائه اطلاعات به کاربر ممکن است منجر به عدم تشخیص ارزش اطلاعاتی داده ها گردد. مثلاً اگر اطلاعات از نظر نحوه ارائه ضعیف باشد و یا خیلی وارد جزئیات شده باشد. ممکن است کاربر متوجه اهمیت داده نشود و یا احتمالاً به دلیل انبوه مطالب از جستجو در آن صرف نظر نماید.
۶- وسیله ارتباطی
کیفیت وسیله ارتباطی بین کاربر و تکنولوژی و سیستمهایی که داده ها را ارائه می‌کنند، تاثیر عمده ای بر اثر بخشی فرایند کاربر دارد در واقع سهولت وسیله مورد استفاده برای بیان نیازهای اطلاعاتی و دریافت اطلاعات ضروری، اهمیت بسیار دارد سیستم هایی که به این روش طراحی می‌شوند سیستم های کاربر آشنا^[۳۳] گویند (صرافی زاده، ۱۳۸۰، ۱۸-۲۰).
۲-۱-۴- ارزش اطلاعات
تبدیل داده ها به اطلاعات توسط پردازشگر^[۳۴] صورت می‌گیرد.
شکل (۱-۲) جریان تبدیل داده به اطلاعات
پردازشگر اطلاعات یکی از اجزاء اصلی سیستم ادراکی است. این پردازشگر ممکن است از اجزاء کامپیوتری و یا از ترکیب آنها تشکیل شده باشد. ارزش اطلاعات بستگی دارد به شناخت کاربر از اطلاعات و مرتبط بودن آن با موقعیت وی . لذا صرف نظر از اهمیت مرتبط بودن، اگر کاربر شناختی از اطلاعات نداشته باشد، داده ها همچنان داده باقی خواهند ماند. حال اگر شناخت وجود داشته باشد، هرچه ارتباط اطلاعات با موقعیت کاربر بیشتر باشد سطح یا میزان شناخت کاربر از موقعیت و اطلاعات بیشتر خواهد بود. لذا ارزش اطلاعات افزایش می‌یابد (صرافی زاده، ۱۳۸۰، ۲۰).
۲-۱-۵- سیستم اطلاعات (IS)^[35]
از سیستم اطلاعات تعاریف متعددی بدست آمده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌گردد:
سیستم اطلاعات به سیستمی اطلاق می‌گردد که برای کاربران یک سازمان اطلاعات فراهم آورد (ثاقب خراسانی، ۱۳۸۰، ۳۲).
سیستم اطلاعات، سیستمهایی هستند که وظیفه آنها ذخیره‌سازی داده ها، پردازش آنها در چارچوب اهداف اطلاعاتی موسسه و فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز مدیران برای تصمیم گیرهای اقتصادی است که با مشارکت مدیران و تحلیلگران و طراحان سیستم که از دانش بسنده در زمینه تکنولوژی کامپیوتر برخوردار باشند، طراحی و در موسسات مستقر می‌گردد (مستاجران، ۱۳۷۸، ۲۹).
سیستم اطلاعات (IS) بطور ساده، سیستمی است متشکل از مجموعه افراد، دستور العملها، داده ها، سخت افزار و نرم افزار که به جمع آوری، ثبت، پردازش و ارتباط داده ها برای پردازش های تراکنشی در سطح عملیات و ارائه اطلاعات در پشتیبانی از تصمیم گیری های مدیریتی است (صرافی زاده، ۱۳۸۳، ۴۵).
۲-۱-۶- سیستم اطلاعات مدیریت MIS
سیستم اطلاعات مدیریت مجموعه ای نظام یافته از افراد، دستورالعملها، پایگاه داده ها و تجهیزات است. که گزارشات روزمره مورد نیاز مدیران را جهت تصمیم گیری ارائه می کند.
سیستم اطلاعات مدیریت به طور ساده سیستم
ی است متشکل از مجموعه افراد،دستورالعملها، داده‌ها، سخت افزار و نرم‌افزار که به جمع آوری، ثبت، پردازش و ارتباط داده‌ها برای پردازش‌های تراکنشی در سطح عملیات و ارائه اطلاعات در پشتیبانی از تصمیم‌گیریهای مدیریتی است (صرافی زاده، ۱۳۸۳، ۴۱ و۴۵).
سیستم اطلاعات مدیریت: سیستمی است که اطلاعات را با هدف حل مشکلات و مسائل مدیریت آماده می کند (مومنی، ۱۳۷۲، ۲۸۷).
۲-۱-۶-۱- اجزاء MIS
همانطور که در نمودار (۲-۲) نمایش داده شده، MIS دارای سه جزء اصلی می‌باشد.
۱- مدیریت ۲- سیستمهای پردازش ۳- اطلاعات

بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)

در مورد روش‌های کسب دانش و یادگیری توسط سازمان دو رویکرد عمده وجود دارد که عبارت‌اند از:

1. 1. رویکرد درون سازمانی

1. 1. رویکرد بین سازمانی

رویکرد بین سازمانی به بررسی رفتارها و اقدامات سازمان در راستای کسب دانش از منابع خارج سازمان می‌پردازد (اینکپن و دینور^[۲۶]،۱۹۹۸؛ جانسون واهلن^[۲۷]،۲۰۰۹) و مواردی همچون چرایی و چگونگی یادگیری از منابع خارج از سازمان و شناسایی مشخصات ویژگی‌های لازم در راستای بهبود عملکرد چنین روابطی را مورد بررسی قرار می‌دهد (آلجر و چیوا^[۲۸]،۲۰۰۸؛ اینکپن^[۲۹]،۱۹۹۸؛ چوی^[۳۰] و دیگران،۲۰۰۸).
رویکرد درون سازمانی شیوه‌های کسب دانش درون سازمان را مد نظر قرارداده (هیمریکس و همکاران^[۳۱]،۲۰۰۵) و به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه دانش درون مرزهای سازمان تحت عنوان قابلیت تبیین و تفسیر می‌گردد. (خالد و لاریمو^[۳۲]،۲۰۱۱) نظریه‌پردازان این رویکرد تنها عوامل درون سازمان از قبیل تجربیات گذشته را در زمره منابع کسب دانش قلمداد می‌کنند.
پژوهش حاضر با تاکید بر روابط بین سازمانی به دنبال بررسی نقش این‌گونه روابط در انتقال دانش به درون سازمان است که در آن روابط بین سازمانی، معادل با هرگونه ارتباط سازمان با سازمان‌های مستقل دیگر که از لحاظ استراتژیک برای آن حائز اهمیت باشد، خواهد بود. (گولاتی^[۳۳] و همکاران،۲۰۰۰) و تمرکز آن بر مشارکت‌های راهبردی به عنوان توافقی دو یا چندجانبه بین سازمان‌ها جهت تبادل و به اشتراک‌گذاری منابع در راستای خلق یا ارتقای محصولات و خدمات است. (گولاتی،۱۹۹۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جهت ایجاد چهارچوبی تئوریکی و توجیه علل گرایش سازمان‌ها به استقرار روابط بین سازمانی و بالأخص مشارکت‌های راهبردی در راستای انتقال دانش به درون سازمان دو نظریه عمده وجود دارد که عبارت‌اند از (۱) رویکرد اقتصاد هزینه مبادله^[۳۴] و (۲) رویکرد منبع محور سازمان^[۳۵]
در رویکرد هزینه مبادله، یک ائتلاف استراتژیک به مانند واسطه‌ای میان سازمان و بازار تلقی می‌گردد (گاروی^[۳۶]، ۱۹۹۵؛ بیکر^[۳۷] و همکاران، ۲۰۰۲) که با وسعت بخشیدن به مرزهای سازمان و تسهیل تبادل دانش با دیگر سازمان‌ها به کاهش هزینه‌ها منجر خواهد گردید.
بنابراین مطابق این رویکرد، چنین انتظار می رود که میزان دانش منتقل‌شده بین سازمان‌هایی که اقدام به شکل‌دهی ائتلاف استراتژیک بین یکدیگر نموده‌اند بیشتر و کم هزینه‌تر از سایر موارد باشد.
از سوی دیگر مطابق با رویکرد منبع محور، منابع غیرقابل تقلید در یک سازمان منشأ خلق مزیت رقابتی پایدار در آن سازمان هستند. نظریه‌پردازان سنتی این دیدگاه نظیر بارنی^[۳۸] (۱۹۹۱) و آمیت و شومکر^[۳۹] (۱۹۹۳) تنها منابع درون سازمان را در جهت خلق مزیت رقابتی مورد توجه قراردادند و پاسخی به این پرسش که این منابع چگونه و از چه راهی گسترش و توسعه می‌یابند نداشتند لذا رویکرد سیستمی باز^[۴۰] در کنار رویکرد منبع محور مورد توجه قرار گرفت و به تدریج بر اهمیت نقش روابط خارج از سازمان تاکید بیشتری شد.
در مورد شراکت‌های راهبردی دو الگوی مختلف جهت انتقال دانش وجود دارد: مطابق الگوی اول فرایند انتقال دانش درون ائتلاف ایجادشده رخ می‌دهد بدین معنی که اعضای هر سازمان دانش خود را به درون ائتلاف تزریق می‌کنند و این عمل، برای اعضای سازمان مقابل فرصت دسترسی به دانش منتقل‌شده به ائتلاف را فراهم می‌کند (اینکپن و دینور، ۱۹۹۸). به بیان دیگر در این الگو ائتلاف استراتژیک نقش واسطه در انتقال دانش ایفا می‌کند. در رویکرد دوم فرایند انتقال دانش بواسطه‌ایجاد ائتلاف استراتژیک رخ می‌دهد، مطابق این الگو ائتلاف استراتژیک تنها نقش یک ابزار جهت تسهیل فرایند انتقال و به اشتراک‌گذاری مستقیم دانش بین طرفین را ایفا می‌کند (اینکپن، ۲۰۰۰).
این تحقیق با پیروی از رویکرد دوم، نقش ائتلاف استراتژیک را به عنوان ابزاری جهت پیشبرد انتقال دانش در سازمان معرفی می‌کند. این دو رویکرد در شکل‌های ۲-۱ و ۲-۲ نمایش داده‌شده است.
الگوی نقش واسطه‌ای
منبع اینکپن و دینور، ۱۹۹۸
ائتلاف استراتژیک
سازمان B
دانش
سازمان A
الگوی نقش ابزاری
منبع اینکپن و دینور، ۱۹۹۸
البته باید اذعان داشت که نه هرگونه شراکت راهبردی به تبادل دانش درون سازمان منجر می‌شود و نه هر ائتلافی صرفاً به این منظور شکل می‌گیرد. در ادبیات مربوط به ائتلاف‌های استراتژیک بین محققان در ارتباط با اینکه آیا جریان دانش در این‌گونه همکاری‌ها رخدادی اتفاقی یا امری اجتناب‌ناپذیر است اختلاف نظر وجود دارد. برخی صاحب‌نظران معتقدند شراکت‌های راهبردی همواره با یادگیری و انتقال دانش همراه بوده و برای سازمان امکان تبادل دانش را فراهم می‌کند (مانکین و ریچ^[۴۱]، ۱۹۸۶؛ خانا و دیگران^[۴۲]،۱۹۹۲). از سوی دیگر اما عده‌ای از محققان نظیر هنرت^[۴۳] (۲۰۰۰) چنین بیان می‌کنند که سازمان‌ها به هنگام شکل‌گیری ائتلاف‌های استراتژیک به جای اینکه به دنبال یادگیری دانش تکنولوژیک جدید از طرف مقابل خود باشند تنها به تقویت دانش فعلی خود تکیه کرده و نگاهی تکاملی به روابط با شرکای خود دارند.در پژوهش حاضر تمرکز بر مشارکت‌هایی است که یادگیری از طریق آن‌ها از اهداف شکل‌گیری چنین روابطی تلقی گردد و به تسهیل تبادل دانش میان طرفین منجر شوند.
علاوه بر این، در بررسی اجمالی مطالعات گذشته تاکید بر نقش یادگیری در موفقیت و کسب مزیت رقابتی نه تنها در سطح سازمان بلکه در سطح پروژه‌ها نیز مشهود است (برای مثال لوینتال و مارچ^[۴۴]، ۲۰۰۳؛ بردی و دیویس^[۴۵]،۲۰۰۴)، نتایج مطالعات انجام‌شده در بستر مدیریت پروژه نشان می‌دهد علی رغم یکتایی ماهیت پروژه، یادگیری سازمان حین اجرای آن، نقش بسزایی در کمک به پیشرفت پروژه دارد (چمز و بریانت^[۴۶]،۱۹۸۴).
دانش و نوآوری در سازمان
نوآوری مفهومی چندبعدی و دارای چندین معیار است و نگرشی که در برگیرنده کل فرم های آن باشد بسیار دشوار است. نوآوری در یک تعریف کلی به صورت «استفاده تجاری از هرگونه ابداعات و اختراعات» خلاصه می‌گردد. در تعریف دیگر نوآوری را می‌توان به صورت «روند ایجاد نوظهوری در خدمات ارائه‌شده توسط شرکت‌ها، عملیات و نحوه تولیدات آن‌ها» مطرح کرد. تاکنون طبقه‌بندی‌های متعددی برای مفهوم نوآوری ارائه‌شده است که در دو گروه ماهیت و درجه نوآوری قرار می‌گیرند.
در مورد ماهیت و محتوای نوآوری چندین گروه مختلف نوآوری توسط محققین معرفی‌شده است که از میان آن‌ها موارد زیر پر کاربرتر و شناخته‌شده‌تر از سایرین هستند:

• • نوآوری مدیریتی

• • نوآوری تکنولوژیکی

• • نوآوری در فرایند

• • نوآوری در محصول

در ارتباط با شدت و درجه نوآوری نیز طبقه‌بندی‌های مختلفی وجود دارد از جمله:

• • نوآوری بنیانی/جزئی (به عنوان مثال کوبرگ^[۴۷] و همکاران، ۲۰۰۳)

• • نوآوری مقطعی/پیوسته (به عنوان مثال والش^[۴۸] و همکاران، ۲۰۰۲)

• • نوآوری تحول‌گرا/تکاملی (به عنوان مثال پاتراکسل و اولسن^[۴۹]، ۲۰۰۷)

بر خلاف نظریه‌پردازان سنتی نظیر شومپتر^[۵۰] (۱۹۴۳) که نوآوری را فعالیتی درونی حاصل از استقرار کارکردهای نوین در تولید قلمداد می‌نمود، طی سال‌های اخیر از نوآوری به عنوان فرایندی تعاملی متأثر از شمار زیادی از متغیرهای درونی و برونی سازمان و متشکل از خلق، انتشار و به‌کارگیری دانش یاد شده است. در ادبیات نوآوری تاکید بر نقش تعاملی دانش به طرق مختلف نمود می‌یابد. ۴ نظریه مختلف تعاملی بودن فرایند نوآوری را از لحاظ نظری پشتیبانی می کند. اگرچه هر ۴ رویکرد بر جنبه تعاملی بودن نوآوری تاکید دارند با وجود این در برخی موارد تفاوت‌هایی میان آن‌ها مشاهده می‌گردد. که در ادامه به معرفی این ۴ تئوری پرداخته خواهد شد:
رویکرد محیط نوآورانه^[۵۱] (برای مثال آیدالت و کیبل^[۵۲] ،۱۹۸۸؛ کاماگنی^[۵۳] ،۱۹۹۱) – این رویکرد با نگاهی کلان و کلی نگر به بررسی نقش زیرساخت‌های محیطی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در یک ناحیه جغرافیایی در نوآوری می‌پردازد.
رویکرد نظام نوآوری^[۵۴] (برای مثال متکالف و روملگان^[۵۵]، ۲۰۰۸؛ بوتازی و پری^[۵۶]،۲۰۰۳) – مطابق این رویکرد، خلق نوآوری در بستر تعامل میان کلیه نهادهای دولتی و خصوصی نظیر بنگاه‌ها، دانشگاه‌ها و سازمان‌های خصوصی و عمومی جهت تولید دانش و فنآوری حاصل می‌گردد. تعامل میان این واحدها ممکن است فنی، تجاری، حقوقی، اجتماعی و مالی باشد به نحوی که هدف این تعامل توسعه، حمایت، تامین مالی و یا تنظیم مقررات برای علوم و فناوری‌های جدید است.
رویکرد شبکه نوآوری^[۵۷] (برای مثال نیتو سانتاماریا^[۵۸]،۲۰۰۷؛ کاتزی و کراستون^[۵۹]،۲۰۰۸ )- همان‌گونه که عنوان شد، رویکرد نظام‌های نوآوری روی نهادهایی متمرکز است که از نوآوری حمایت می‌کنند و روابط بین شرکت‌ها و دیگر سازمان‌ها را بررسی می‌کند. اما ماهیت رسمی و غیر منعطف این روابط و ناتوانی در پاسخگویی به عدم قطعیت‌ها در محیط کسب کار امروزی در کنار نادیده گرفتن کنشگرهایی نظیر افراد جامعه و نیز و عدم توجه به دانش غیررسمی و ضمنی به عنوان بخشی از سرمایه‌های جامعه، موجب شد تا رویکرد دیگری به نام رویکرد شبکه‌های نوآوری، مطرح گردد اساس این مفهوم اشاره به برقراری رابطه میان تمام ارکان توسعه نوآوری نظیر افراد، سازمان‌ها، منابع دانش، ابزارها و غیره دارد و رویکردی منعطف و غیررسمی محسوب می‌شود. همچنین نگاه دولتی به مقوله توسعه نوآوری ندارد بلکه صرفاً وظیفه جهت‌دهی و نظم دهی (در برابر اداره و کنترل) برای دولت قائل است.
رویکرد سرریز دانش^[۶۰] و خوشه‌های صنعتی^[۶۱] (برای مثال مالبرگ و ماسکل^[۶۲]، ۲۰۰۲) توسعه از طریق خوشه‌های صنعتی، از مهم‌ترین استراتژی‌های توسعه اقتصادی است که در سال‌های اخیر به آن توجه فراوان شده است. در یک خوشه، بخش مهمی از جامعه موجود برای کسب صرفه‌های اقتصادی بیرونی با یکدیگر ارتباطات عمودی و افقی برقرار می‌کننــد و ضمن رقابت با یکدیگر در بسیاری از موارد، همکاری جمعی و اقدامات مشترک با تهدیدات و فرصت‌های مشترک دارند. ارتباط درونی این بنگاه‌ها و نهادها، کاهش‌دهنده هزینه‌ها و تسهیل‌کننده خلق و تسهیم موجودی مشترکی از تولیدات، فناوری، دانش سازمانی و درک نیاز مشــتریان برای تولید محصولات و خدمات بهتر در بازار است. سرریز دانش که معمولاً به موازات مفهوم خوشه‌های صنعتی مطرح می‌گردد، تبادل ایده‌ها میان افراد است این تبادل ایده‌ها با سرریزها سبب ارتقا خلاقیت و نوآوری می‌گردد. در این رویکرد انتقال دانش فرایندی غیررسمی بوده و مکانیزم انتقال دانش در آن مورد بررسی قرار نمی‌گیرد (تادلینگ^[۶۳] و همکاران، ۲۰۰) انتقال دانش می‌تواند از طریق الگوبرداری از رقبا، بهره‌گیری از مقالات علمی یا به خدمت گیری نیروی کار آموزش دیده باشد.
با در نظر گرفتن ۴ تئوری فوق در ارتباط با تعاملی بودن ماهیت نوآوری، تادلینگ در سال ۲۰۰۹ طبقه‌بندی جامعی از گونه‌های مختلف بر هم کنش دانش در پروسه نوآوری ارائه نمود. وی با تفکیک روابط به دو دسته رسمی و غیررسمی و شناسایی دو گونه تبادل دانش شامل تبادل ایستا و پویا، ۴ نوع مختلف تعامل دانش در فرایند نوآوری را به شرح زیر معرفی نمود:
گونه شناسی تبادل دانش در فرایند نوآوری از دید تادلینگ و همکاران، ۲۰۰۹

تبادل دانش پویا (یادگیری پیوسته)

تبادل دانش ایستا

۳۱

۶۹

کاربرد بهینه منابع بدهی جهت تأمین مالی در مقابل اتکای زیاد به سرمایه موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۳۲

۸۰

۲۰

گسترش درآمدهای کارمزدی در بانک موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۳۳

۲۰

۸۰

رشد دارایی ها، سپرده ها و وام های بانک موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۳۴

همانطور که در جدول بالا نشان داده می شود ، میزان موافقت با ۲۴ گویه بیشتر از میزان مخالفت آنهاست . بنابراین می توان گفت با این ۲۴ مورد توافق نسبی وجود دارد . با توجه به جدول بالا ، مشخص می شود که معیارهایی که از نظر خبرگان دانشگاهی حذف شده همان معیارها مورد نظر متخصصان بانک نیز نبوده و حذف گردیده اند .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۳-۱-۳ سطح توافق با معیار های مشخص شده ( دستیابی به اجماع )
مرحله سوم نیز برای رسیدن به اجماع در مورد گویه های استخراج شده بود . پرسشنامه سوم که حاوی گویه های تعدیل شده است ، در اختیار متخصصان قرار گرفت و از آنها خواسته شد تا موافقت یا مخالفت خود را با هر یک از گویه های شناسایی شده نشان دهند تا در نهایت بتوان به اجماع در مورد معیار های اولویت بندی عوامل توسعه کیفی رسید . در مرحله سوم شاخص های نهایی که در جدول زیر امده است ، مورد توافق کامل تمامی خبرگان بوده است .
جدول ۴-۸ : شاخص های نهایی

مقوله مورد نظر

ردیف

ایجاد تحول در صنعت بانکداری شامل پول الکترونیکی موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۱

تحول در بانکداری مجازی و بانکداری اینترنتی لحظه ای موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۲

بکارگیری کارکنانی که در بعد فنی توانایی استفاده از تکنولوژی جدید را داشته باشند موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۳

بکارگیری کارکنانی که در بعد انسانی به بهترین نحو با مشتریان در تعامل و ارتباط باشند موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۴

بکارگیری کارکنانی که در بعد ادراکی قادر به شناسایی، تجزیه و تحلیل و حل مشکلات مشتریان باشند موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۵

ارائه خدمات متنوع با توجه به نیازها و خواسته های مشتریان موجب توسعه کیفی بانک رسالت در استان تهران میشود.

۶

همان‌طوریکه وب اعمال بازاریابی راتغییر داده است. عوامل مهم زیر را نیز تغییر داده است:
الف) همکاری^[۱۳۶]
با افزایش استفاده از اینترنت، نقش مشتریان در فرایند ارضاء نیازهایشان ^[۱۳۷] افزایش می‌یابد.یعنی منجر به همکاری(بین مشتریان وبازاریابان ‌می‌شود). به عبارت دیگر همکاری عبارت است از:تعامل مشتریان و بازاریابان در مواردی از قبیل طراحی، تولید و مصرف محصول و خدمت. این فرایند‌ها را درخدمات دیده می‌شود (مانند اصلاح سر) اما برای محصولات فیزیکی بیشتر. برای مثال در سالهای آتی، مشتریان جنرال موتور GM قادرخواهند بود تولید اتومبیل دلخواهی خود را بر اساس ویژگیهای مورد نظرشان سفارش دهند. جنبه کلیدی بازاریابی همکاری تعامل مشتری -شرکت به واسطه زیرساختار کلیدی اینترنت خواهد بود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ب) قابلیت دسترسی جغرافیایی د رمقابل قابلیت دسترسی جهانی^[۱۳۸] :
زمانی که در یک جهان فیزیکی (بدون اینترنت) زندگی می‌‌کنیم، موقعیت یا محل جغرافیایی منابع برای مصرف کنندگان حیاتی است. هنگامی که بازارها از بازارهای محلی به بازارهای ناحیه‌ای یا ملی تکامل می‌یابند معمولا خریداران و فروشندگان نیزتغییر می‌کنند و در محل جغرافیایی یکسانی نخواهند بود.
این جدایی جغرافیایی منجر می‌شود مشتریان به دنبال واسطه هایی در محل جغرافیایی باشند که در برآورده‌ کردن علائق مصرف‌کنندگان در زمینه‌های اطلاعات، ارتباطات،معاملات، جابه ‌جایی کالاها و خدمت به مشتری پیشگام ‌باشند. سختی و هزینه‌های بدست آوردن دارایی‌های محلی (که مشتریان می‌باشند) به ظهور مجموعه‌ کوچکی از واسطه‌ها و خرده‌ فروشان بزرگ منجرشده است. مشتریانی که از اینترنت استفاده می‌نمایند، مقداری از وابستگی‌های محلی‌شان را کاهش داده‌اند. اینترنت به مشتریان سازمانی (علی‌رغم تاکید بر نیروهای فروش محلی یاجغرافیایی) اجازه داده است که به سرعت آماده سفارش دهی، پشتیبانی فنی مستقیم باشند.
به طور مشابه بیشتر تبلیغات فعلی مشتریان، به صورت محلی خاص (مانند روزنامه‌های محلی،رادیو و تلوزیون محلی) و ملی خاص (مانند بیشتر مجلات، رادیو و تلوزیون ملی) است. با اینترنت، مشتریان وارد سبز فایل اطلاعات مستقیم ^[۱۳۹]می‌شوند. چون آنها می‌توانند صفحات وب را جستجو کرده و به طور مستقیم با بازاریابان (بر اساس نیازشان) ارتباط برقرار کنند.
ج) دسترسی شخصی در مقابل دسترسی با واسطه اطلاعاتی^[۱۴۰] :
مشتریان با تهدید اطلاعات مازاد روی اینترنت، مواجه می‌باشند. بنابراین به دنبال واسطه‌های جدید و واسطه‌های اطلاعاتی می‌باشند. واسطه اطلاعاتی یک واسطه اینترنتی (مبتنی بر وب) می‌باشند که اطلاعات مورد علاقه مشتریانشان را جمع‌ آوری کرده و در اختیار آنها قرار می‌دهند.از دید مشتریان(برای مشتریان)، واسطه‌های اطلاعاتی مانند یک خرده فروش اینترنتی (روی وب) می‌باشند، به آنها اجازه می‌دهند تا اطلاعات بدست آورده و اطلاعاتشان را بر حسب مورد مقایسه نموده و معاملاتشان روی وب را انجام دهند،آمازون مثالی از یک واسطه اطلاعاتی است.
د) زمان ثابت در برابر زمان متغیر^[۱۴۱]:
هرچند که قبلا بازاریابان، خرده فروشان یا خریداران به طور سنتی زمان معامله را تعیین می‌کردند. ولی امروزه زمان برای مشتریان نیز حیاتی و مهم می‌باشد. مشتریان خواهان انعطاف‌پذیری بیشتری در تعاملاتشان با بازاریابان می‌باشند.مشتریان به طور فزاینده ای از اینترنت استفاده می‌کنند تا معاملات فوری (بدون صرف وقت) را انجام دهند. تحقیقات نشان می‌د‌هد که بیشتر مشتریان تمایل دارندکه به اطلاعات، ارتباطات، معاملات و خدمات اساسی مشتریان دسترسی ۲۴ ساعته داشته باشد. بعلاوه،اینترنت به مشتریان اجازه می‌دهد تا دسترسی سریعتری به اطلاعات داشته باشند. مشتریان پی برده‌اند که اعمال سنتی بازاریابی در عصر وب،(از قبیل تبلیغات انبوه) کارایی کمتری دارد و برای اهداف”اقتصاد دانشی^[۱۴۲]” ایده‌آل نیست.
ه) قیمت گذاری بسته در مقابل قیمت گذاری بازار^[۱۴۳] :
مشتریان معمولاً قیمتهای محصولات و بازار را بایکدیگر مقایسه می‌نمایند.اینترنت به مشتریان اجازه می‌دهد به سادگی به داده‌های قیمت ‌گذاری دسترسی داشته ‌باشند. از طریق سایتهای مزایده، سایتهای مستقل صنعت عمومی و سایتهای مالکیت صنایع، مشتریان دسترسی بیشتری به اطلاعات قیمت ‌گذاری خواهند داشت. بنابراین مصرف کنندگان،الگوهای قیمتی مشابه رقبا را یافته و محصولات مورد نیاز خود را بر اساس ویژگیهایی غیر از قیمت انتخاب می‌کنند. هرچه تعداد شرکتهایی که خدمات مشابهی را روی وب ارائه می‌دهند افزایش یابد، مشتریان بیشتری به سایتهای دیگر میروند، بنابراین، مشتریان بیشتر تفکیک یا متمایز می‌شوند (دهقان، ۱۳۸۳).

۲-۱- ۵-۲ دلایل مطالعه رفتار مصرف ­کننده

داشتن درک صحیح از مصرف کنندگان و فرایند مصرف، مزیت­های متعددی را در بردارد؛ این مزیت ها شامل کمک به مدیران درجهت تصمیم گیری، تهیه یک مبنای شناختی از طریق تحلیل مصرف کنندگان، کمک به قانون گذاران و تنظیم کنندگان برای وضع قوانین مربوط به خرید و فروش کالاها و خدمات و درنهایت کمک به مصرف کنندگان در جهت تصمیم گیری بهتر می باشد. به علاوه مطالعه رفتار مصرف کننده می تواند در فهم عومل مربوط،به علوم اجتماعی که رفتار انسان را تحت تاثیر قرار می دهند، به ماکمک نماید. همچنین یکی از دلایل اصلی مطالعه رفتار مصرف کننده این است که این رشته دارای نظریات متعددی است که از پشتیبانی تحقیقاتی برخوردارند و می توان آنها را برای شناخت و حل مشکلات مربوط به مدیران و سیاست گذاران عمومی بکار برد (عابدی،۱۳۸۸).

۲-۱-۵-۳ خریدار اینترنتی یا مرورگر اینترنتی

اکثر تحقیقات به این حقیقت که خرید آنلاین می ­تواند به مرور و خرید به عنوان دو فعالیت مجزا تقسیم شود­ توجه کمی کرده ­اند. تحقیقات معمولا بر تصمیمات درباره انجام خرید آنلاین یا انجام نشدن آن تمرکز کرده ­اند.
به عنوان استفاده کننده از خرید اینترنتی، مرورگران در مقایسه با آنهایی که خریداران آنلاین هستند نیازهای متفاوتی دارند. مثلاً در بازدید از وب سایت یک خرده فروش و تصمیم گیری در مورد خرید یک برند از محصول، مرورگران به اطلاعاتی در مورد مکان جغرافیایی فروشگاه برای خرید محصول نیاز دارند. در حالیکه خریدار آنلاین در مورد مکان فیزیکی فروشگاه نگرانی­ای ندارد (سوپرامانیِن و رابرتسون، ۲۰۰۷). مرور یا جستجو برای اطلاعات در وب، فرایندی است که توسط آن مصرف­ کنندگان اطلاعات مربوط به کالا و خدمات را قبل از اقدام به خرید جمع­آوری می­ کنند. از آنجا که مقدار حجیمی از اطلاعات در اینترنت فراهم می­باشد، مرور اطلاعات در وب عنصر حیاتی در تصمیم ­گیری مصرف­ کنندگان آنلاین به شمار می­رود. چراکه تصمیم ­گیری در زمانیکه که اطلاعات کافی از محصول یا خدمت در دسترس باشد، انجام می­ شود. ها و استِوئِل^[۱۴۴](۲۰۰۴) این موضوع را که آیا مرور اطلاعات می ­تواند مستقیما به تمایل خرید مرتبط باشد یا نه در حالیکه تمایل خرید آنلاین فعالیتی است که با آن مصرف ­کننده واقعا برای خرید کالا در اینترنت پول پرداخت می­ کنند، بررسی کردند. بنابراین نگرش به وب – چه مصرف ­کننده وب سایت را به قصد خرید مرور کند یا فقط برای اطلاعات جستجو کند- به خرید آنلاین حقیقی مرتبط است (یوون، ۲۰۰۷).

۲-۱- ۵-۴ خصوصیات مصرف ­کننده

مطمئناً بسیاری از مشتریان به منافع و مزایای خرید از طریق اینترنت واکنش نشان خواهند داد. اما با وجود این بسیاری دیگر از مشتریان با این شیوه­ جدید خرید راحت نیستند و مایلند به روش­های قدیم خرید نمایند. عمل خرید تحت تاثیر بسیاری از خصایص مشتریان است. مانند: کاراکترهای شخصیتی، سبک زندگی، دانش و مهارت ­ها، عوامل اجتماعی، عوامل روانی و عوامل جمعیتی. یافته­های پژوهشگران بیانگر آن است که مشتریان به عنوان کاربران فن آوری اطلاعات بایستی اعتقاد راسخی به استفاده و کاربردهای فن­آوری اطلاعات و اینترنت داشته باشند، تا بتوانند آن را در عمل پیاده نمایند. ذهنیت و باور افراد در مورد استفاده از تکنولوژی اطلاعات، بر اساس ویژگی­های شخصیتی آنها مانند نوآور بودن و خودکارایی، و محیط سازمانی و اجتماعی که با آن در تعامل هستند، شکل می­گیرد. علاوه بر آن، مطالعات دیگر دال بر آن است که بین نوآور بودن مشتریان و پذیرش خرید اینترنتی همبستگی مثبتی وجود دارد. خرید اینترنتی را می­توان به عنوان یک نوآوری و سازگاری که متأثر از ویژگی­های درونی می­باشد، نگاه کرد (زادون، ۱۳۸۵).
گلداسمیت، مهم­ترین دلیل خرید از اینترنت را شخصیت نوآور افراد می­داند و جارونپا، دریافت که اعتماد به فروشگاه اینترنتی و نگرش مثبت، از عوامل تعیین کننده است. همچنین افرادی که تنوع­طلب، تحریک­پذیر و ریسک­پذیر هستند، احتمال بیشتری دارد که خرید آنلاین انجام دهند. خریداران از لحاظ گرایش به خرید نیز در دسته­های مختلفی قرار می­گیرند و واکنش آنها به خرید الکترونیکی متفاوت خواهد بود.
سیلور خریداران را به شش گروه تقسیم کرده است:
خریداران اجتماعی^[۱۴۵]: این گروه از مشتریان، از مراجعه به فروشگاه لذت می­برند و از خرید احساس راحتی می­ کنند. خرید برای آنها فرصتی است تا از خانه خارج شوند و با دیگران ملاقات کنند.
تجربه­کنندگان^[۱۴۶]: این دسته از مشتریان از انجام کارهای جدید (تجربه کردن چیزهای جدید) لذت می­برند و از انجام این کار احساس خوشحالی می کنند. آنان اولین کاربران و استفاده کنندگان اینترنت هستند و به خرید از این طریق روی می آورند.
خریداران راحت طلب^[۱۴۷]: این گروه از مشتریان معمولاً از کمبود وقت رنج می­برند. آنها به خرید به عنوان یک امر روزمره و عادی نگاه می­ کنند و به هر ابتکاری که نحوه زندگیشان را بهبود بخشد و هزینه زیادی هم برایشان نداشته باشد پاسخ می­ دهند. مشتریان راحت طلب^[۱۴۸] احتمال بیشتری دارد که خرید آنلاین انجام دهند.
مشتریان عادت­گرا^[۱۴۹]: این­ها ابزارهای سنتی خرید را ترجیح می دهند و از کار کردن با کامپیوتر خسته و کسل می­شوند. این دسته از مشتریان آخرین کسانی هستند که به انقلاب الکترونیک روی می­آورند.
خریداران ارزشی^[۱۵۰]: این گروه از افراد، ارزش را در منفعت جستجو می­ کنند. برای آن وزن زیادی قائل هستند. آنها به هر ابتکاری که در بازار صورت گیرد و بهترین ترکیب از قیمت، کیفیت و خدمات را در محصول ارائه کند واکنش مثبت نشان خواهند داد.
خریداران اخلاقی^[۱۵۱]: اقلیتی وجود دارد که اخلاق را به عنوان مهمتریم معیار ورای عوامل برانگیزاننده رفتار خرید پذیرفته­اند، تصمیم ­گیری این افراد برای خرید بسته به اینکه محصول به صورت فیزیکی یا مجازی ارائه شود متفاوت خواهد بود (زادون، ۱۳۸۵).
اِستون^[۱۵۲] (۱۹۵۴) پیشنهاد کرد که رفتار خرید منشا روانشناختی-اجتماعی دارد و خریداران را در چهار دسته طبقه ­بندی نمود:

1. 1. خریداران اقتصادی

1. 1. خریداران سفارشی­شده

1. 1. خریداران اخلاقی

1. 1. خریداران بی­تفاوت^[۱۵۳] (اسوامیناتان^[۱۵۴] و همکاران، ۱۹۹۹)

۲-۱- ۵ -۵ پذیرش خرید اینترنتی توسط کاربران

۲-۱- ۵-۵-۱ فرایند پذیرفته شدن فناوری

تازمانیکه کاربران یک فناوری از آن استفاده ننمایند، هدف از طراحی آن یعنی تسهیل انجام امور مربوطه و دستیابی به صرفه­جویی­های زمانی و هزینه­ای برآورده نخواهد شد. به همین دلیل پژوهشگران به دنبال دستیابی به عواملی هستند که بر پذیرش فناوری تاثیر می­ گذارد. چراکه تداوم استفاده از یک فناوری به پذیرفته شدن آن فناوری توسط کاربران بستگی دارد. چِئونگ^[۱۵۵] و همکاران (۲۰۰۳) معتقدند که پذیرش توسط مصرف ­کننده منجر به موفقیت کلی خواهد شد و شرکت­های الکترونیکی که در پذیرش اولیه موفق بوده ­اند می­توانند روابط بلند مدت با مشتریان را ایجاد و حفظ نمایند (یوون، ۲۰۰۷). شکل زیر فرایند پذیرفته شدن فناوری توسط کاربران را نمایش می­دهد.
شکل ۲-۶: فرایند پذیرش فناوری خانلری لاریمی، (۱۳۸۸)
آگاه شدن: در ابتدای امر، فرد در معرض یک نوآوری قرار می­گیرد و با آن روبرو می­ شود، اما در مورد آن اطلاعات کاملی ندارد.
ایجاد علاقه: در مرحله دوم، فرد به فناوری مذبور علاقه­مند می­ شود و به جستجوی اطلاعات بیشتر درباره آن برمی­آید.
ارزیابی: سپس به صورت ذهنی، نوآوری مذبور را در موقعیت فعلی و آینده به کار می­گیرد و در مورد امتجان کردن یا نکردن آن تصمیم ­گیری می­ کند.
امتحان کردن: در صورتیکه تصمیم به امتحان کردن آن نوآوری مذبور اتخاذ گردد، آن را بصورت کامل مورد استفاده قرار می­دهد.
پذیرش: در مرحله آخر، ممکن است فرد پس از امتحان کردن، تصمیم بگیرد استفاده از آن را همیشگی کند.
آنچه که در نهایت منجر به موفقیت سیستم­های اطلاعاتی می­ شود، استفاده مداوم کاربران از آنهاست که با رخداد آن فرایند پذیرش کامل می­گردد (خانلری لاریمی، ۱۳۸۸).

۲-۱-۵- ۵-۲ دو دیدگاه کلی در فرایند پذیرش خرید اینترنتی

در فرایند پذیرش خرید اینترنتی، دو دیدگاه کلی مطرح است:

• • دیدگاه تکنولوژی محور